جاذبه های گردشگری استان گیلان

استان گیلان یکی از مراکز مهم گردشگری در ایران است. این استان دارای امتیازهای قابل توجهی برای جذب گردشگر است که به چند مورد آن اشاره می شود.

الف) آب و هوای مناسب: آب و هوای استان به دلیل مطبوع بودن، به ویژه برای گذراندن روزهای تعطیل و فراغت مردم نواحی گرمسیری، زبانزد عام و خاص است.
ب) تنوع ناهمواری ها و پوشش گیاهی: استان گیلان از نظر اشکال ناهمواری ها و پوشش گیاهی، با برخورداری از دریا، کوه، جنگل، سواحل شنی، رودخانه ها و جلگه های سرسبز، متنوع ترین چشم اندازهای طبیعی را برای گردشگران فراهم می سازد.
پ) تنوع چشم اندازهای انسانی: استان با داشتن شیوهٔ سکونتگاهی پراکنده همراه با مساکن با سقف شیروانی و گالی پوش سفالی، شالیزارها، مزارع چای، باغ های زیتون، لنگرگاه ها و بنادر مهمی چون انزلی و آستارا و قومیت های زبانی و مذهبی دارای تنوع چشم اندازهای انسانی و فرهنگی است که می تواند گردشگران بیشتری را به خود جذب کند.
ت) موقعیت نسبی مناسب: استان، فاصلهٔ مکانی کوتاهتری با مراکز عمدهٔ جمعیّتی کشور به ویژه تهران دارد، هم چنین، به دلیل هم مرز بودن با جمهوری های تازه استقلال یافتهٔ شوروی دارای موقعیت مناسبی برای جذب گردشگران خارجی در آینده است.
جاذبه های گردشگری در گیلان
جاذبه های گردشگری استان را می توان به جاذبه های طبیعی، تاریخی و یادمانی، زیارتی، فرهنگی و اقتصادی طبقه بندی کرد:

جاذبه های طبیعی
الف) سواحل: طول سواحل دریا در استان گیلان به ٢٢٠ کیلومتر می رسد. در این مسیر شهرهای آستارا، بندر انزلی و کیاشهر مستقیماً در کنار دریا قرار دارند و شهرهای دیگر استان نیز با فاصلهٔ اندکی از دریا قرار گرفته اند. ماسه ای بودن بخش عمده ای از سواحل و نزدیکی به جنگل از ویژگی های سواحل گیلان است. در نواحی تالش، جنگل با فاصلهٔ اندکی از ساحل قرار دارد و این زیبایی
طبیعی جنگل را دو چندان می کند. سواحل گیلان قابلیت قایقرانی و ورزش های آبی را دارد و ماسه های سواحل برای قدم زدن، ورزش و پیاده روی و حمام آفتاب گرفتن مناسب است.
ب) تالابها و استخرها: تالاب ها از جمله جاذبه های طبیعی استان اند. مهم ترین تالاب استان، تالاب انزلی است. این تالاب به دلیل جزایر زیبا، انبوه گل های نیلوفر آبی، نیزارهای بزرگ که پرندگان زیادی در آن زندگی می کنند، چشم انداز زیبایی در نظر گردشگران ترسیم می کند. علاوه بر تالاب انزلی، تعداد زیادی از تالاب های طبیعی و دریاچه های مصنوعی دیگر هم در استان گیلان وجود دارد که تالاب استیل آستارا، سدّ روستای جوکندان تالش، استخرهای کوچک و زیبای حوالی فومن، صومعه سرا، ضیابر، جمعه بازار و پیربازار، دریاچهٔ سدهای سفید رود، تاریک و سنگر از جملهٔ این هاست.

پ) رودها: بستر رودهای گیلان عموماً در مسیر دره های کوهستانی که از جنگل های سرسبز و انبوه پوشیده شده اند، قرار دارد. این رودها از نظر ماهیگیری و صید قزل آلا اهمیت داشته، به دلیل جریان تند خود برای قایقرانی قابلیت دارند.
ت) کوهستانها و نواحی ییلاقی: بیش از نیمی از مساحت استان را مناطق کوهستانی تشکیل می دهند. نواحی ییلاقی گیلان با هماهنگی خاصّ عوامل طبیعی، از ییلاق های سایر قسمت های کشور ما متمایزند و علاوه بر آب و هوای مطبوع دارای چشمه های آب معدنی و قابل دسترسی هستند. مناطق ییلاقی استان که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند، عبارت اند از:

نواحی ییلاقی جواهر دشت در چابکسر و رحیم آباد
ییلاق های واقع در مسیر درهٔ پل رود شامل ییلاق های (دیلمان و اسپیلی و ییلاق های نواحی رودبار)
ییلاق های نواحی فومن و ماسوله و نواحی ییلاقی آستارا و تالش.

در مسیر تمامی رودهای گیلان در قسمت کوهستانی، آبشارهای متعدد وجود دارد. کوهستان های آن جا برای ورزش های کوهنوردی و کوه پیمایی قابلیت خوبی دارند. وجود دریاچه های یخچالی در نواحی ییلاقی تالش و غارهای طبیعی در ارتفاعات دلفک در جنوب شهرستان لاهیجان از زیبایی های دیگر کوهستانی در این استان است.
ث) جنگلها: جنگل های گیلان از مناظر طبیعی استان اند که به علّت تنوع در گونه های جنگلی و انبوهی درختان جذابیت زیادی دارند. جنگل های گیلان را در درّه ها و دامنه ها، رودها و چشمه سارهای زیادی همراهی می کنند. ترکیب سه عنصر جنگل، مرتع و رود چشم انداز زیبایی از رنگ ها و عناصر سازندهٔ طبیعت را به وجود آورده است.

جاذبه های تاریخی و یادمانی

وجود جنگل های انبوه، گسترش زمین های باتلاقی و از همه مهم تر شرایط آب و هوایی و امکان شیوع انواع بیماری به ویژه مالاریا در نواحی جلگه ای، استقرار انسان را در این ناحیه با مشکلات زیادی مواجه کرده بود و انسان مدت ها طول کشیده تا بر این موانع فائق آید و خود را با شرایط موجود وفق دهد. قدیمی ترین بناهای تاریخی و یادمانی گیلان در کوهپایه ها و مناطق کوهستانی است و آثار مربوط به پیش از ورود آریایی ها مثل تپه های مارلیک در حوالی روستای نصفی رحمت آباد رودبار و مساکن ماقبل تاریخ مریان در روستای مریان کرگانرود تالش از نظر تاریخی اهمیت ویژه ای دارند. بناها و ساختمان های تاریخی مجموعه ای از یادمان ها را تشکیل می دهندکه شامل قلعه های قدیمی، آتشکده ها و مساجد، پل ها، کاروانسراها، آرامگاه ها و برخی ساختمان های قدیمی اند که در دورهٔ باستان ساخته شده و بعدها در دورهٔ نفوذ اسلام نیز مورد استفاده قرار گرفته اند.

بناها و یادمان های تاریخی استان:

قلعهٔ لیسار تالش، قلعهٔ رودخان در جنوب فومن، قلعهٔ دیزبن در روستای دیزبن لاهیجان، قلعهٔ لسبو در روستای لسبو اشکور و قلعهٔ بندبن در قاسم آباد رانکوه
پل تاریخی لوشان، پل شفارود، خشت پل لاهیجان و خشت پل لنگرود و پل انبوه عمارلو
کاروان سرای لات در سراوان و کاروان سرای تی تی در دهکدهٔ بالا رود مسیر سیاهکل به دیلمان
آرامگاه شیخ زاهد گیلانی در لاهیجان، آرامگاه میرزا کوچک در رشت، آرامگاه کاشف السلطنه در لاهیجان و شیخ محمود خیوی در آستارا.

جاذبه های زیارتی

استان گیلان به دلیل مخالفت های علنی یا پنهانی مردم با خلافت عباسیان، به عنوان پناهگاهی مطمئن برای بازماندگان امامان و یاران آن ها که همیشه از فشار و تعقیب خلفا در آزار بودند به شمار می آمد؛ از این رو، اماکن مذهبی و زیارتگاه های زیادی در گیلان وجود دارند که حتی بسیاری از این امامزاده ها اهمیت محلی دارند و فقط بعضی از آن ها به دلیل نزدیکی بیشتر و انتساب نزدیک به ائمهٔ اطهار، دارای اهمیت منطقه ای هستند. از جملهٔ زیارتگاه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

امامزاده هاشم در ٣٠ کیلومتری جنوب رشت
امامزاده سید جلال الدین اشرف در مرکز شهر فعلی آستانه اشرفیه
امامزاده بی بی حوریه در نزدیکی غازیان
امامزاده ابراهیم و سید قاسم در جنوب آستارا

بیشتر مساجد گیلان قدمت زیادی ندارند و از نظر معماری، دارای شکل ساده و بی پیرایه اند، امّا چند مسجد مثل اسپیه مزگت یا سفید مسجد روستای دیناچال (شهرستان رضوان شهر)، مسجد صفی یا سفید رشت و مسجد اکبریه در لاهیجان جزء مساجد تاریخی استان اند که از نظر جذابیت هنری و معماری دارای اهمیت و ارزش توریستی هستند.

جاذبه های فرهنگی گردشگری در گیلان

فعالیت های فرهنگی گسترده و متنوع گیلان از نظر گیلانگردان می تواند جالب توجه باشد. آداب و رسوم و ورزش های سنتی و غذاهای محلی و بومی در نوع خود از ویژگی های خاصی برخوردار است. مهم ترین فعالیت های فرهنگی با جذابیت گردشگری عبارت اند از: کشتی گیله مردی، ورزا جنگ، لافند بازی و برخی فعالیت ها و سنت های دیگر. غذاهای محلی با موادّ تولیدی منطقه که به شکل خاصی آماده و پخته شده، در مهمان سراهای محلی عرضه می شود که همواره مورد رضایت بیشتر مسافران قرار می گیرد.

جاذبه های اقتصادی

گیلان علاوه بر جاذبه های گردشگری فراوان، امکانات وسیعی را برای خرید محصولات محلی در اختیار مسافران قرار می دهد. در این مراکز خرید، انبوهی از کالاهای متنوع عرضه می شود که منظرهٔ جالب و لذت بخشی دارد. بازارهای دائمی که معمولاً در بخش مرکزی شهرها قرار دارند، به کار خرده فروشی می پردازند. بازارهای هفتگی رشت، لاهیجان، فومن، بندر انزلی، آستارا، لنگرود، رودسر و صومعه سرا از جنب و جوش همیشگی و روزمره برخوردارند. صنایع دستی که عمده ترین آن ها محصولات حصیری، جاجیم، گلیم، سبد و زنبیل، ظرف گلی،محصولات خراطی شدهٔ چوبی، جارو، جوراب پشمی و ابریشمی است، به همراه خاویار و ماهی از جمله جاذبه های دیگر اقتصادی است.

فهرست جاذبه های گردشگری استان گیلان به تفکیک شهرستان

1 رودبار
غار درفک، درخت سرو هرزویل، سوسن چلچراغ، چشمهٔ آبگرم لویه، چشمهٔ آب معدنی سنگ رود، چشمهٔ کلشتر، چشمهٔ آبگرم ماست خور منجیل، سد منجیل و چشم اندازهای زیبای کنار سفید رود، روستای لاق بره سر، ییلاق سالانسر، پارک جنگلی کندلات، تالاب سیاهرود و دریاچهٔ تاریک، کوه آسمانسرا، غار تاریک لوشان، پل تاریخی لوشان، ییلاق آغوزین رودبار و بروبن سی دشت و دره دشت.
٢ رودسر
منطقهٔ سفید آب رحیم آباد و منطقهٔ جنگلی سرولات، منطقهٔ ییلاقی جواهردشت، ساحل زیبای رودسر، چشمهٔ آب معدنی سجیران، دهکدهٔ ییلاقی شوییل، مجتمع ساحلی اقامتی (چابکسر، رودسر و کلاچای) پارک جنگلی للّه رود، گنبد هشت ضلعی پیرمحله، قلعهٔ بندبن قاسم آباد و پل تاریخی تمیجان.
٣ رشت
عمارت کلاه فرنگی، عمارت شهرداری، عمارت پست، موزهٔ رشت، خانهٔ قدیری، کتاب خانهٔ ملی رشت، خانهٔ ابریشمی، کاروان سرای لات، موزهٔ میراث روستایی گیلان، خانهٔ جهانگردی، پارک قدس، بوستان ملّت، پل دانشجو و کلیسای ارامنه.
٤ تالش
پارک جنگلی و سواحل زیبای گیسوم، مناطق ییلاقی سوباتان، مریان و تنده وین. جادهٔ کوهستانی اسالم به خلخال، قلعهٔ سلسال لیسار، کاخ قشلاق و ییلاقی نصراللّه خان (سردار امجد)، حمام قدیمی آق اولر و مناطق باستانی تول.
٥ انزلی
تالاب انزلی، پارک ساحلی و بلوار، تالاب سرخانگل، کاخ موزهٔ نظامی میان پشته، فانوس دریایی، برج ساعت و موج شکن، پل قدیمی غازیان، عمارت شهرداری.
٦ املش
مناطق ییلاقی و باغات چای، غار تلابن گورج و هفت خم تله سر، چشمهٔ آب معدنی لوزان، یخچال طبیعی ملجادشت، هلودشت و تالاب زر بیجار، پارک قدیمی گلستان، آبی بیجار و میرزا کوچک خان، برج و بافت تاریخی املش، خانه های قدیمی خاندان صوفی (املش) و قلعهٔ شاه نشین قلعه.
٧ آستانه اشرفیه
پارک ساحلی آستانه، اسکلهٔ ماهیگیری و قایقرانی بندر کیاشهر، پارک جنگلی صفرا بسته، تالاب بوجاق (کیاشهر)، آرامگاه محمد معین و پل خشتی نیاکو.
٨ آستارا
باغ عباس آباد، منطقهٔ سرسبز حیران، آبگرم کوته کومه و علی داشی، مرداب استیل، طرح ساحلی صدف، بهشت کاکتوس ها، آبشار لوندویل، پارک جنگلی بی بی یانلو، مدرسهٔ حکیم نظامی، قلعهٔ لمیر محله و گورستان باستانی و نه بین.
٩ رضوانشهر
پارک جنگلی دکتر دستکار، آبشار ویسه دار، مجتمع ساحلی تازه آباد و پره سر، مسجد سفید یا اسپیه مزگت گورستان باستانی و سکه و میان رود و پل آجری پونل.
١٠ سیاهکل
کوه درفک، منطقهٔ سرسبز دیلمان و اسپیلی، آبشار لونک، چشمهٔ آب معدنی لاریخانی، منطقهٔ آغوزی، آبشار بابا ولی، غار اسپهدان تی تی کاروان سرا، مناطق باستانی قلعه کوتی، کوه پس و حسنی محله، محلّهٔ کوتول شاه، قلعهٔ دیده بانی روستای گرماور، حمام تاریخی دیلمان، غار لوعلی، پناهگاه سنگی گیلارکش و یرشلمان.
١١ شفت

مناطق سیاحتی زیارتی سیاه مزگی، چنار رودخان، منطقهٔ ییلاقی امامزاده ابراهیم و امامزاده اسحاق.

١٢ صومعه سرا
تالاب هند خاله، نرگستان و سیاه درویشان، باغات چای و مزارع توتون، دهکدهٔ ییلاقی تنیان، پارک جنگلی سیاه کوه، خرابه های قدیمی گسکر هفت دغنان، منارهٔ آجری گسلر، پل خشتی یا خشت پل، اثر باستانی مناره بازار و سید خروسه.
١٣ فومن

تالاب خطیب سراگوراب، پارک تفریحی، جنگل ها و مراتع سرسبز، غار فوشه، قلعهٔ رودخان و شهرک ماسوله.
١٤ لاهیجان
تالاب امیر کلایه، تله کابین، بام سبز استخر لاهیجان، آبشار شاه نشین، موزهٔ تاریخ چای ایران و آرامگاه کاشف السلطنه، حمام گلشن، بافت تاریخی لاهیجان، غارنشینان بر یا شیخان ور و خانهٔ صادقی.
١٥ لنگرود
تالاب کیاکلایه، ساحل چمخاله، منطقهٔ لیلا کوه، پارک جنگلی خرما، بلوردکان و مریدان، غار لیارود، پل خشتی لنگرود، خانه های منجم باشی و دریابیگی، قلعهٔ درزبن، پل آجری بلوردکان، بافت تاریخی لنگرود و مجموعهٔ دریابیگی.
١٦ ماسال
منطقهٔ جنگلی تاسکوه، آردی دول، منطقهٔ باستانی اسبه ریسه، گردشگاه جنگلی ریزه مندان، ییلاق شالما، چسلی، بیلگاه دون، اسپی دشت، دشت النزه و ویرگاه، خندیله پشت، مارجونه، رشته پشت، وشنه راه، واشیار، اولسبلنگاه، صی فی، نم نم پشت، خشکه دریا، تلارگاه ملومه بند، غار آویشو، مناطق باستانی در خانه، گیله سرا، وردم، منطقهٔ یادمانی مشهد میرزا (محل شهادت میرزا کوچک)، مناطق ییلاقی تاریخی سنگ بست، دره خون و خندیله پشت.

منبع : gardesh.info