استان یزد

استان یزد

توانمندی های گردشگری

قابلیت ها و جاذبه های گردشگری
استان یزد به دلیل قرارگیری در اقلیم خشک و شرایط محیطی خاص دارای توانمندی های گردشگری طبیعی، تاریخی، مذهبی و فرهنگی، در سطح ملّی و بین المللی است. ۶۵۰۰ اثر طبیعی  تاریخی شناسایی شده، ۱۴۸۵ اثر ثبت شدهٔ ملّی، موقعیت بین راهی، هنرهای دستی فراوان، سوغات متنوع نیز توانسته گردشگرانی را به سوی خود جلب کند. لذا تنها صنعتی که می تواند با رشد و توسعهٔ خود، نیروی محرکه توسعه اقتصادی استان باشد و مشکل بی کاری را در آینده تا اندازه ای حل نماید، صنعت گردشگری است.

گردشگر: توریست یا گردشگر کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، تجارت، ورزش و زیارت به کشور دیگری سفر کند، مشروط بر این که مدت اقامت او از ۲۴ ساعت کمتر و از ۶ ماه بیشتر نباشد و در فاصله ای کمتر از ۷۰ کیلومتر انجام نگیرد.
توان ها و جاذبه های گردشگری در این استان را می توان به دو دستهٔ کلی تقسیم کرد:

الف) جاذبه های طبیعی

بیابان
محیط زیست و طبیعت استان برای بیشتر طبیعت گردان و مردم غیربومی جالب و پرجاذبه است. طبیعت متنوع با پهنه های بیابانی، تپه های ماسه ای و در فاصله ای نزدیک، ارتفاعات زیبای شیرکوه، ییلاقات سرسبز، دره ها و دامنه های آن، تنوع و هوا جلوه های جذاب این استان به شمار می آیند. از جمله بیابان ها و کویرهای استان بیابان های مروست، درانجیر، ساغند، سیاهکوه، ابرکوه، بافق و حاجی آباد است. از این بیابان ها می توان برای تورهای بیابان گردی، پیاده روی، ماشین سواری، شترسواری و ماسه درمانی و کایت سواری استفاده کرد. بیایید بیابان ها را به مناطق مهم گردشگری تبدیل کنیم.
جاذبه های بیابان در استان: برخی از جاذبه های بیابان ها عبارتند از: پدیده های ماسه ای (پهنه ها و تپه های ماسه ای، کوه ریگ ها، برخان ها)، کلوت ها (کلوت اردکان) سطوح پف کردهٔ نمکی کویرها، آسمان صاف و درخشان، سکوت بیابان، شتر سواری، اسکی روی ماسه، اتومبیلرانی و موتورسواری.

جاذبه های شیرکوه: وجود غارهای طبیعی، درّه های ییلاقی و خوش آب و هوا و همچنین ورزش هایی مانند کوه نوردی،صخره نوردی، اسکی و پیاده روی از جاذبه های این منطقه می باشد.

غار

از جاذبه های گردشگری استان وجود غارهای طبیعی در کوهستان ها و کوهپایه هاست. در این استان بیش از ۳۵ غار شناسایی شده است که بیشتر آن ها از لحاظ زمین شناسی و برخی از دیدگاه تاریخی اهمیت دارند. در جدول ١ ٥ برخی از غارهای استان، نوع کاربری و محل آن نشان می دهد.

نام غار                      نوع استفاده                 محل
غار نباتی                  زمین شناسی              نصرآباد (تفت )
غار اشکفت یزدان       تاریخی و زمین شناسی عقدا (اردکان )
غار موبدان فیروز         تاریخی                        اسلامیه (تفت )
غار چله خانه             تاریخی                        بنادک سادات
غار زمرد                    افسانه ای                    تفت
غار اعلا                     زمین شناسی              ابرکوه
غار مخوف                  زمین شناسی              مهریز
غار مغستان               زمین شناسی              ساغند
غار خاکستر شیرکوه    زمین شناسی              تفت
غار گل                      زمین شناسی              عقدا
غار خانه خدا              زمین شناسی              هرات
غار خدایی                 زمین شناسی             ندوشن
غارهوهو                    افسانه ای                   منشاد
غار کفتر                    افسانه ای                    طزرجان

منابع آبی
از جاذبه های گردشگری منابع آب استان می توان به چشمه های آب غربالبیز، تامهر، چاه گِله، چشمه پیروزی، چشمه آب هوهو و چشمه های تراور تن در توران پشت اشاره نمود.

جاذبه های اکوتوریستی استان یزد 

مبدأ      مقصد

یزد اردکان  میبد پارک ملی سیاه کوه، پناهگاه حیات وحش درانجیر، منطقهٔ شکار ممنوع مرور، تپه های ماسه ای، برخان، غار اشکفت یزدان، غار گُل، کلوت ها، نبکا

یزد ابرکوه سرو ابرکوه، غار اعلاء، منطقهٔ شکار ممنوع کفهٔ طاغستان، کوه های عیش اعلاء

یزد بافق  بهاباد منطقهٔ حفاظت شدهٔ کوه باطل، منطقهٔ شکار ممنوع اویز، تپه های ماسه ای حسن آباد، چنارباجگان، چشمهٔ پیروزی، کاج وحشی

یزد تفت عقاب کوه، چشمهٔ تامهر، برفخانهٔ طزرجان، پیست اسکی سخوید، آبشار دره گاهان،،غار نباتی، غار موبدان فیروز،غار زمرد، مناطق ییلاقی، چشمهٔ جوشان توران پشت، مورن های یخی

یزد صدوق شق زمین، ارگ، تپه های ماسه ای، غار خدایی

یزد طبس کویر درانجیر، پناهگاه حیات وحش نایبند، چشمهٔ آب گرم مرتضی علی، روستای خرانق، سد کریت، غار مغستان، آب معدنی ریگ رستم

یزد خاتم نهر مسیح، جنگل باغ شادی، پناهگاه حیات وحش بورونیه، غار خانه خدا

یزد مهریز پیر نارکی، سنگ نگاره های کوه ارنان، چشمهٔ غربالبیز، کوه ریگ، سرو منگ آباد، غار مخوف، دشت ریواس، منطقهٔ حفاظت شدهٔ کالمند بهادران، آب گرم چاه گله کالمند، چشمه آب هوهو

ب) جاذبه های تاریخی، مذهبی و فرهنگی استان

استان یزد اولین شهر با معماری خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان نامیده شده. یونسکو یزد را در کنار ونیز ایتالیا به عنوان یکی از شهرهای تاریخی جهان نامیده است در یزد ۶۵۰۰ اثر و بنای تاریخی شناخته شده و قدمت این دیار به هزاران سال پیش مربوط است.

از شاخص ترین مناظر عمومی در استان یزد، بادگیرها می باشند. که علاوه بر ابهت و زیبایی بخشیدن به ساختمان، نقش بسیار مؤثری در تهویهٔ فضای درونی بناها و خنک نمودن سرداب ها و آب انبارها دارند. این بناهای مناطق کویری هوای دلپذیر و مطبوع را به قسمت زیرین خود هدایت می کنند. از بادگیرها برای خنک نگه داشتن مواد غذایی نیز استفاده می شود. مانند بادگیر باغ دولت آباد با ۳۳ متر ارتفاع از سطح زمین که شاهکار مهندسی و نشانهٔ نبوغ معماران یزدی است.

فهرست جاذبه های تاریخی، فرهنگی و مذهبی استان یزد 

نام شهرستان                             بناهای تاریخی  فرهنگی

ابرکوه مساجد جامع و نظامیه، گنبدهای عالی و سیدون، خانه های آقازاده و صولت یخچال، نقب سنگی، شهرسفید، موزه مردم شناسی، امامزاده احمد.
اردکان مساجد جامع و زردک، خانه های انصاری و نصیری، امامزاده های سید نورالدین  سید محمد و میر شمس الحق، کاروانسراهای عقدا و رشتی، پیر هریشت، پیر سبزچک چک، منارجنبان و قدمگاه خرانق.
بافق مسجد جامع، امامزاده عبداللّٰه، پیرداماد، پارک آهن شهر، باغ تیتو، خانهٔ وحشی بافق ( شاعر )، کاروانسرای خان، آسیاب سنگی، ارگ عبد الرضاخان.

بهاباد مسجد جامع، مقبره ملا عبداللّٰه، قلعهٔ بهاباد، قلعهٔ جنت، برج حاجی آباد، حمام حاجی مهدی، مقبرهٔ شیخ ضیاء الدین.
تفت مسجد و حسینیهٔ امام (شاه ولی)، قلعه های پهلوان بادی، گرمسیر، حسن آباد، شواز، آب انبار برالسویه، قدمگاه اسلامیه، باغ علی نقی خان، آسیاب آبی گرمسیر.
خاتم بقعهٔ شیخ عبداللّٰه، بقعهٔ شیخ بهاء الدین مبارکه، قلعه (مروست،مبارکه، محمدباقری)، بقعهٔ شیخ کله پریده.
صدوق مساجد ریگ رضوانشهر، جامع ندوشن، آمنه گل، امامزاده های سلطان و سید تاج الدین، قلعهٔ قدیمی عزآباد، آسیاب آبی اشکذر، قلعهٔ ندوشن، رباط خرگوشی، بقعهٔ شیخ علی خاموشی.

طبس امامزاده حسین بن موسی الکاظم، بقعهٔ شیخ احمد، پیرحاجات، آرامگاه های محمدبن جعفر طیار در ازمیغان و سید حسین بن جعفر در روستای فشاه، باغ گلشن، ارگ قدیم، سد تاریخی کریت، مناطق ییلاقی ازمیغان، روستای خرو و نیاز، قلعهٔ فداییان حسن صباح.

مهریز مسجد جامع، قلعه های خرمیز و سریزد، رباط زین الدین، پیر نارکی، نقوش سنگی کوه ارنان، کاروانسرای شمش نارکی، شاه صفی، کشته خانه، کارگاه شیشه گری سنتی، حمام استهریج

میبد مسجد جامع، نارین قلعه، آرامگاه های خدیجه خاتون و سید صدرالدین قنبر، برج کبوتر خان، پیربفرونیه، آسیاب دو سنگی،چاپارخانه، قلعه های پارچین و مهرجرد، رباط شاه عباس، یخچال خشتی، امام زاده میر شمس الحق، خانه سالار.

یزد مساجد جامع کبیر، ملا اسماعیل، فرط، ساباط فهرج، مجموعهٔ امیر چخماق، بازار، میدان و حمام خان، زندان اسکندر، مازاری،باغ دولت آباد، باغ خان،امامزاده های جعفر، سید جعفر، سید رکن الدین، خانهٔ لاری ها و رسولیان، آب انبارهای شش بادگیری و رستم گیو، مدرسهٔ مصلی،آتشکده یزدان، قنات زارچ، موزه قصر آینه، ارگ حکومتی، دخمه.

صنایع دستی

به دلایلی چون موقعیت خاص آب و هوایی، وضعیت اقتصادی و دورافتادگی از مرکز، مردم از قدیم الایام به سمت صنایع دستی روی آورده اند و زندگی آن ها، با صنایع دستی عجین بوده و تا به امروز این صنایع مورد توجه صنعتگران، هنرمندان و مردم هنرشناس کشور و جهان قرار دارد.
مهم ترین صنایع دستی در استان یزد عبارتند از: قالی، قالیچه، گلیم، مخمل، زری، چادر شب، دستمال، مرس ریزه جیم، چرم سازی، قناویز، احرامی، شمد، ترمه، پرده، زیلو، روفرشی، کرباس، خورجین، سفال، سرامیک، حصیر، کاشی و گیوه. در میان صنایع دستی قالی بافی، ترمه بافی، زیلوبافی، ساخت سفال سرامیک و کاشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شیرینی پزی در یزد سابقه ای طولانی دارد. در یزد شیرینی های سنتی مانند باقلوا، قطاب، لوز نارگیل، پشمک، نان برنجی و حاجی بادام تهیه می شود.

سرامیک و سفال: هنر سفالگری در شهرستان میبد دارای طرح های ویژه ای است و از حال و هوای کویر نشأت گرفته است. در اصطلاح محلی به تولیدات سفال « کواره » می گویند. سفال و سرامیک میبد با نقش های اصیل « خورشید خانم » و « مرغ و ماهی » شهرت فراوان دارد. « خورشید » سمبل آفتاب درخشان کویر، « مرغ » نماد گونه ای از گنجشکان نواحی کویری و « ماهی » کنایه از کم آبی این سرزمین است. طرح سرامیک میبد با نقش خورشید، مرغ و ماهی در نمایشگاه بین المللی مونیخ در سال ۱۹۷۱ میلادی ( ۱۳۵۰ ه . ش) برندهٔ مدال طلا شد و در سایر نمایشگاه ها با استقبال بازدیدکنندگان و تأیید صاحب نظران روبه رو شد. کوزه ها و کاسه های ساخت این شهرستان از ظرافت و زیبایی خاصی برخوردارند و نمونه های آن در سفال های سایر نقاط ایران وجود ندارد. کواره های ساخت میبد عبارت اند از: سفال سادهٔ بی لعاب، سفال لعاب دار، اشیای کاشی و سرامیک.

کاشی سازی: هنرمندان ابتدا اشکال موردنظر کاشی را تهیه و سپس روی آن ها را نقاشی می کنند و بعد آن ها را لعاب می دهند و در کوره می پزند. کاشی سازی عبارت از به کارگیری کاشی های زیبا و گوناگون سنتی در معماری بناهاست. این هنر در استان یزد قدمتی هفت صد ساله دارد.

زیلوبافی: این دست بافتهٔ زیبا، خاص مناطق حاشیهٔ کویری است. این فرش با نوع زندگی مردم منطقه تطابق داشته و بخشی از اعتقادات مذهبی، تاریخ، معماری، طبیعت و گویش مردم این نواحی، بر تار و پود آن نقش بسته است. زیلوبافی در شهر میبد سابقه ای دیرینه دارد. برخی سابقهٔ زیلوبافی در شهر میبد را به قرن هشتم ه .ق و دورهٔ مظفریان نسبت می دهند. قدیمی ترین و در عین حال نفیس ترین زیلوی میبد، به قرن هشتم ه .ق تعلق دارد که بر روی آن بیست و چهار سجاده طراحی شده است.

ترمه

ترمه بافی در استان یزد سابقه های بیش از دویست وپنجاه سال دارد و همواره جزو سوغات مهم این شهر و یکی از اقلام صادراتی آن بوده است. ترمه پارچه ای است در نهایت زیبایی که تار آن از ابریشم طبیعی و پودش از ابریشم نخ، پشم و کرک الوان است. در گذشته ترمه را با دست می بافتند، از این رو به آن « انگشتباف » نیز می گفتند. اما در حال حاضر تولید آن نیمه دستی است. انواع ترمه عبارت اند از: شال چارقدی، شال بندی، شال راهراه، شال محرمات، شال اتابکی، شال کشمیری، شال رضایی، شال امیری و شال یزدی. معروف ترین نقش های ترمه عبارت اند از: طرح جام، بته کشمیری، بته اژدری، رضا ترکی، گلزار، قاب قرآن، خجسته،تاجی و نقوش جدید. دارایی: دارایی از بافته های زیبا و ویژهٔ یزد است. برای تهیهٔ دارایی، نخ های تار را قبل از بافت به روش های خاصی رنگ می کنند؛ به طوری که پس از بافت، نقش های متنوعی در آن پیاده می شود. مادهٔ خام دارایی قبلاً ابریشم خالص بود و اکنون ابریشم مصنوعی است.

منبع : gardesh.info